Baum, Szczepan Karol (1931–2014) – architekt, urbanista

Architekt, urbanista, wykładowca akademicki, profesor na Politechnice Gdańskiej, autor projektów pomników, uważany za jednego z najważniejszych architektów na Wybrzeżu, o istotnym wpływie na krajobraz współczesnego budownictwa w regionie Pomorza i całej Polsce, autorytet naukowy i artystyczny o wymiarze europejskim, projektant obiektów sakralnych, biurowców, budynków użyteczności publicznej, mieszkalnych – indywidualnych, rezydencjalnych, wielorodzinnych i osiedli, stosował szeroką gamę modernistycznych i postmodernistycznych środków stylistycznych, od oszczędnych, surowych, prostych zestawień brył po asymetryczne przełamania i futurystyczne zestawienia; wywarł silny wpływ na rewitalizację i odbudowę zespołów historycznych w północnej części Polski.

Szczepan Karol Baum  ur. 25 grudnia 1931 r. w Warszawie – zm. 25 stycznia 2014 r. w Gdańsku. W 1950 r. ukończył w Warszawie liceum ogólnokształcące, w latach 1950–1954 studiował na Wydziale Inżynieryjno-Budowlanym Oddziału Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, w latach 1954–1955 na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. W l. 1956–1959 zatrudniony był w Katedrze Urbanistyki Politechniki Gdańskiej u prof. Władysława Czernego, na pocz. lat 60. pracował w Miejskiej Pracowni Urbanistycznej w Gdańsku, w 1963–1964 r. jako wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych Gdańsku  (obecnie Akademia Sztuk Pięknych). Od 1959 do 1983 r. starszy projektant w Miastoprojekcie w Gdańsku; w okresie 1969–1971 na kontrakcie w Rostoku (dawne NRD). W 1983 r. współzałożyciel Zespołu Autorskich Pracowni Architektonicznych ZAPA, w której czynnie działał do 2012 r. Wykonywał także projekty w ramach pracowni BK Architekci; w l. 1984 – 1988 docent kontraktowy na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej, od 1996 r. profesor Politechniki Gdańskiej. Od 1964 r. członek Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP), w l. 1981–1988 pełnił funkcję prezesa, w l. 1969–1971 przewodniczył Kolegium Sędziów Konkursowych przy Zarządzie Głównym SARP. Od sierpnia 1980 r. ekspert Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, w latach 1980–1981 w Społecznym Komitecie Budowy pomnika Poległych Stoczniowców w Gdańsku. W 1992 r. członek Rady Kultury przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej Lechu Wałęsie. Odznaczony między innymi Złotym Krzyżem Zasługi w 1977 r., Odznakami SARP – srebrną w 1968, złotą – w 1972 r., Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski w 1984 r. i Gdańską Nagrodą im. Ericha Brosta za projekt architektoniczny odbudowy Starego Miasta w Elblągu w 1998 r.,  Laureat Honorowej Nagrody SARP w 1991 r. Zasiadał w radzie Fundacji „Pro Arte Sacra”.

Najważniejsze realizacje i projekty:
- Ośrodek wczasowy „Delfin: w Jastrzębiej Górze – wspólnie z J. Piasecznym, S. Philippem, l. 1959–1962;
- Budynek biurowy siedziby Miastoprojektu, ob. kilku instytutów Uniwersytetu Gdańskiego przy ul. Elżbietańskiej w  Gdańsku, l. 1962–1966;
- Dom Technika przy ul. Rajskiej  w Gdańsku, wspólnie z D. Olędzką i Z. Budzyńskim, l. 1969–1974;
- Hotel (Mercure – Hevelius Orbis) przy ul. Heweliusza w Gdańsku – wspólnie z A. Matoniem, l. 1971–1979 – nagroda      resortowa MBiPMB;
- Kino „Narie” i Dom Kultury w Morągu – wspólnie z A. Kwiecińskm, l. 1983–1988
- wyróżnienie Nagrody Roku SARP (1989);
- Kino „Kopernik” w Olsztynie, l. 1975–1979;
- Modernizacja elewacji hotelu „Posejdon” przy ul. Kaplicznej 30 w Jelitkowie wspólnie z A. Kwiecińskim,  2008 r.;
- Galeria Bałtycka w Gdańsku Wrzeszczu, inwestycja firmy ECE, wspólnie z B. Domstą, J. Droszczem, Z. Kowalewskim, A. Kwiecińskm, l. 2005–2007;
- Hotel „Hanza” w Gdańsku – współautor A. Kwieciński, l.1994–1996 – nagroda MSWiA (1997 r.);
- Budynek biurowy firmy HOSSA w Gdyni – współautorzy: J. Droszcz, A. Drohomirecki, A. Kwieciński, l. 1994–2000 – nagroda resortowa II st. MSWiA (2001);
- Port lotniczy Gdańsk-Rębiechowo im. Lecha Wałęsy wspólnie z A. Kwiecińskim, M.  Ochmańskim, l. 1995–97 – wyróżnienie Specjalne Nagrody Roku SARP (1997);
-Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, wspólnie z J. Droszczem, A. Drohomireckim, A. Kwiecińskim – I nagroda w konkursie SARP 1994, realizacja 1996–2001;
-Galeria „Madison”, ul. Rajska w Gdańsku wspólnie z A. Kwiecińskim i M. Wojciechowskim, 2002 r.;
-Galeria „Bałtycka” w Gdańsku, z J. Droszczem, Z. Kowalskim i A. Kwiecińskim, modernizacja elewacji, 2005–2007;
- przebudowa i modernizacja elewacji Banku Gdańskiego, wspólnie z A. Kwiecińskim, 1987 r.;
- Projekty: Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku,  Europejskiego Centrum Solidarności,  Centralnego Muzeum Morskiego.

Projekty kościołów:
- Kościół p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Królowej Wychodźstwa Polskiego we Władysławowie (1957–61)  - wspólnie z A. Kuleszą, dzwonnica kościoła w l. 1996–97;
- Kościół p.w. św. Antoniego w Zduńskiej Woli, l. 1976–1984;
- Kościół p.w. św. Rafała Kalinowskiego w Gdańsku Złotej Karczmie, l. 1995–1999;
- Kościół p.w. Chrystusa Zbawiciela w Gdańsk-Osowie;
- Kościół p.w. św. Jacka w Straszynie pod Gdańskiem, l. 1983–89 – wyróżnienie specjalne Nagrody Roku SARP (1988), nagroda resortowa MBiPMB I stopnia (1989), nagroda im. św. Brata Alberta (1994);
- Dom parafialny przy kościele p.w. Serca Jezusowego w Gdańsku Wrzeszczu, l. 1982–1984;
- Kościół  p.w. Św. Urszuli Ledóchowskiej w Gdańsku – Chełmie wspólnie z A. Kwiecińskim i T. Kiernickim, l. 1986–2008;
- Kościół p.w. św. Wojciecha w Świbnie wspólnie z A. Kwiecińskim, l. 1990–1999;
- Kościół p.w. św. Ojca Pio w Gdańsku Ujeścisku, l. 2002–2004;
- Kościół p.w. św. Teresy Benedykty od Krzyża, Gdańsk Ujeścisko, od 2006 r.
- Kościół św. Marka w Kątach Rybackich, l. 1991–1998;
- Kościół św. Wojciecha w Kwidzynie, l. 1996–1998;
- Kościół bł. Edyty Stein w Koszwałach pod Gdańskiem, l. 1997–1998;
- Kościół p.w. Chrystusa Zbawiciela w Gdańsku Osowie, wspólnie z A. Kwiecińskim, l. 1983–1999;
- Kościół św. Jakuba Apostoła w Łebie, 1998 r.;
- Zespół Domu Samotnej Matki i Kościół p.w. Wniebowzięcia NMPanny w Gdańsku- Matemblewie, l. 1992–2000;
- Kościół p.w. Św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Marii Panny w Słupsku, l. 1992–2000;
- Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Ostrowie, gmina Władysławowo, l. 2003–2009.

Pomniki:
- Plac Solidarności wokół Pomnika Poległych Stoczniowców w Gdańsku, wspólnie z W. Mokwińskm i J. Kreutzem, 1980 r.;
- Pomnik Jana Pawła II i Ronalda Reagana w parku im. Regana w Gdańsku, 2012 r.;
- Tablice płk Kuklińskiego i Solidarności w Bazylice Mariackiej w Gdańsku.

Projekty i realizacje urbanistyczne:
- Projekt zagospodarowania śródmieścia Gdańska 1959 r., wspólnie z W. Andersem, J. Piasecznym, S. Philippem – II nagroda;
- Projekt dzielnicy mieszkaniowej Oliwa-Przymorze w Gdańsku 1959 r., współautorzy: W. Anders, J. Piaseczny,S. Philipp, współpraca: G. Willma, A.  Koć – II nagroda;
- Dzierzgoń odbudowa Starego Miasta, 1959–1963;
- Malbork – odbudowa Starego Miasta, 1960–1969 – nagroda resortowa MBiPMB;
- koncepcja architektoniczno-urbanistyczna Centrum Usługowo-Handlowego Dzielnicy Zaspa w Gdańsku 1977 r., współautorzy: A. Matoń, H. Chodkiewicz, D. Dzierżanowska, A. Kwieciński – II nagroda równorzędna;
- Projekt osiedla „Niedźwiednik” w Gdańsku, wspólnie z D. Dzierżanowską, l. 1978–1983;
- Projekt zagospodarowania przestrzennego terenu Uniwersytetu Gdańskiego w Gdańsku-Oliwie, 1994 r., współautorzy J. Droszcz, A. Drohomirecki, A. Kwieciński – I nagroda.

Realizacje w Elblągu:
- Kościół Świętej Rodziny, Al. Odrodzenia, 1996 r.;
- Ołtarz papieski w Elblągu na wizytę św. Jana Pawła II, czerwiec 1999 r.;
- Ratusz Staromiejski w Elblągu, wspólnie z W. Grodzką, A. Kwiecińskim, l. 2004–2012.
- Szkic koncepcyjny planu szczegółowego Starego Miasta w Elblągu, 1958 r., wspólnie z
W. Andersem, J. Pasiecznym, W. Czernym;
- Plan szczegółowy osiedla Stare Miasto w Elblągu, 1962 r.;
- Plan ogólny zagospodarowania Starego Miasta, wspólnie z W. Andersem, R. Semką, 1975– 1978;
- projekt I-go etapu odbudowy Starego Miasta w Elblągu, wspólnie z R. Semką, 1984 r.;
- projekt II-go etapu odbudowy Starego Miasta w Elblągu, wspólnie z R. Semką, 1985 r.;
- projekt III-go etapu odbudowy Starego Miasta w Elblągu, wspólnie z R. Semką, 1986 r.
- w ramach w/w projektów ok. 140 projektów kamienic;
- projekt zabudowy ul. Grobla Św. Jerzego i 3 Maja, wspólnie ze R. Semką, 1997 r.,
Wybrane publikacje:
- Szczepan Baum, Odbudowa zespołu zabytkowego w Malborku, ”Architektura”, nr 4, 1961;
- Szczepan Baum, O odbudowie starego miasta w Elblągu, ” Miasto”, 1988,  nr 1, s. 2–23;
- Szczepan Baum, Teresa Iżewska, Grzegorz Oczarek, Regina Pernak, Ryszard Semka, Elbląg, Dzieje i Architektura, Elbląg 1992;


Bibliografia: B. Czajkowska, I Wojewódzki Przegląd Architektury, Elbląg 1980; L. Krzyżanowski, Malbork, w: Zabytki urbanistyki i architektury w Polsce. Odbudowa i konserwacja. Miasta historyczne, Arkady 1986, s. 331–336; M. Lubocka-Hoffmann, Elbląg, stare miasto, Elbląg 1998; B. Janikowska, Kalendarium Suplement do Historia Elbląga, t. V, pod red. A. Grotha, Gdańsk 2005; K. Greczycho, Bibliografia Elbląga, w: Historia Elbląga, t. VI, pod. red. Andrzeja Grota, Gdańsk 2006;

https//pl.wikipedia.org/Wiki/Szczepan_Baum; http://www.inmemoriam.architektsarp.pl/pokaz/szczepan_baum,3687;

http://www.bryla.pl/bryla/56,85301,15557441,Szczepan_Baum__budowniczy_Pomorza__WSPOMNIENIE_.html; bkarchitekci.pl;