Bańkowska-Cyplik, Nina (1911-2004) - pedagog, twórca szkolnictwa zawodowego w Elblągu

Urodziła się 12 lipca 1911 roku w Grodnie, zmarła w 2004 roku. Spoczywa na Cmentarzu Komunalnym na Junikowie w Poznaniu. Podczas I wojny światowej przebywała z rodziną w Kałudze, a po wybuchu rewolucji październikowej 1917 roku, chroniąc się przed bolszewikami, rodzina przeniosła się do Lebiedzina pod Charkowem. Ukończyła Szkołę Zawodową w Grodnie, a następnie uczyła się w Szkole Sztuk Zdobniczych przy Muzeum Rzemiosł i Sztuki Stosowanej oraz w Państwowym Seminarium Nauczycielek Rzemiosł w Warszawie, które ukończyła w 1933 roku. Pracę w charakterze nauczycielki rozpoczęła w roku 1934 w Sarnach. W 1936 roku wyszła za mąż za Eugeniusza Bańkowskiego i zamieszkała w Białymstoku, gdzie podjęła pracę w Państwowej Żeńskiej Szkole Zawodowej. W 1938 roku przeniosła się do Poznania, zatrudniła się jako nauczycielka w Państwowym Gimnazjum Krawieckim. Została wtedy przewodniczącą Koła Stowarzyszenia „Służby Obywatelskiej” przeciwdziałającego akcjom V Kolumny Niemieckiej. Celem działań Niemców było osłabienie na tym terenie poczucia polskości, aby w rezultacie ludność nie stawiała oporu atakującym wojskom Rzeszy Niemieckiej. Po zdobyciu Poznania przez Niemców małżeństwo Bańkowskich zmuszone było do ucieczki, ponieważ za działalność w „Służbie Obywatelskiej” groziło im więzienie. Udało im się przedostać do Warszawy, gdzie rozpoczęli działalność konspiracyjną. W ich mieszkaniu przy ul. Marszałkowskiej ulokowała się Komenda Główna zorganizowanego przez nich Polskiego Związku Wolności, który wkrótce działał w 9 okręgach na terenie prawie całego kraju, w jego dawnych granicach. Związek zajmował się organizacją działań sabotażowych, dywersyjnych i bojowych, wydawał też periodyki, gazetki i ulotki z informacjami wojennymi dla Polaków oraz z materiałami podtrzymującymi ich na duchu. Wkrótce Polski Związek Wolności nawiązał współpracę z Armią Krajową (stając się jego częścią), a także z „Żegotą”. Nina Bańkowska pełniła w Polskim Związku Wolności rolę sekretarki Komendy Głównej, m.in. wystawiała fikcyjne dokumenty, ewidencjonowała przechowywaną broń, sporządzała tajne matryce i obsługiwała powielacz. Za tę działalność 8 lipca 1940 roku została wraz z mężem aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Przebywała tam czternaście miesięcy. Jej mąż został zabity przez gestapo na Palmirach. O jego śmierci Nina Bańkowska dowiedziała się dopiero po wojnie, gdy dokonano ekshumacji odnalezionej mogiły zbiorowej. W marcu 1941 roku została przewieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrük, gdzie przebywała do jego likwidacji przez Niemców w 1945 roku. Wraz z grupą ostatnich więźniarek uciekła podczas transportu. Po zakończeniu wojny wróciła do Poznania. Chciała działać na rzecz odbudowy oświaty. Poszukując dla siebie miejsca tułała się po kraju. Los zrządził, że w 1946 roku przybyła do Elbląga, gdzie skierowano ją do tworzenia szkolnictwa zawodowego na terenie zrujnowanego miasta. Rozpoczęła się więc jej prawdziwie pionierska praca, której celem było utworzenie szkoły kształcącej w zawodach w ruinach umęczonego miasta. Zorganizowała początkowo dwie szkoły zawodowe: Szkołę Przysposobienia w Gospodarstwie Rodzinnym i Gimnazjum Krawieckie. Była to ciężka praca związana z wieloma trudnościami: w znalezieniu i adaptacji właściwego lokalu na szkołę, zdobyciu odpowiedniego sprzętu i zatrudnieniu właściwych nauczycieli zawodu. Szkoły rozpoczęły swoją działalność 10 września1946 roku, a mieściły się w pomieszczeniach gmachu Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego. Skutecznie tworzono w gmachu inne szkoły, m.in. Liceum Gastronomiczne, które w 1950 roku przekształcono w Technikum Gastronomiczne, tworząc tym samym podwaliny współczesnej szkoły. W tymże roku pani dyrektor udało się uruchomić warsztaty szkolne o charakterze gospodarczo-produkcyjnym, w których skład weszła kuchnia, sala jadalna i magazyny. Z czasem adaptowano też inne pomieszczenia na cele produkcyjne, uzupełniano wyposażenie i sprzęt gastronomiczny. W tym samym czasie pani dyrektor zadbała też o stworzenie warsztatu krawieckiego, gdyż początkowo szkoła dysponowała tylko dwiema maszynami krawieckim o napędzie nożnym. Cały obiekt przekazano szkole w 1954 roku, a dziesięć lat później podłączono go do elektrociepłowni, uporządkowano boisko szkolne, zakupiono nowe meble. Wszystko to działo się pod czujnym okiem Niny Bańkowskiej, która była dyrektorem tej placówki do 1969 roku, do czasu jej przejścia na emeryturę. Przeszła na emeryturę po dwudziestu trzech latach pracy zawodowej w szkołach elbląskich. Pomimo absorbujących obowiązków kierowniczych Nina Bańkowska znajdowała czas na pełnienie wielu funkcji społecznych. Była m.in. jedną z pierwszych członkiń Towarzystwa Krajoznawczego w Elblągu, działała jako radna Powiatowej Rady Narodowej, pełniła funkcję kierownika zespołu przedmiotowego Metodyki Wychowania na okręg gdański, aktywnie uczestniczyła w krajowych zjazdach wyróżniających się pracowników oświaty zawodowej. Za swoją różnorodną działalność była odznaczana i honorowana. Otrzymała m.in. Medal za Wolność i Zwycięstwo, Medal za Warszawę 1939–1945, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złotą Odznakę PCK, Złotą Odznakę ZNP. Była członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. W 1971 roku wyszła powtórnie za mąż i wyjechała do Poznania, gdzie zmarła w 2004.