Alexwangen, Jakub (Jacob) (1485 ? - 1552)

Alexwangen Jakub (Jacob) – urodził się około 1485 r. w Królewcu. Ojciec jego Michał był rajcą w Knipawie – Królewcu. Wykształcenie początkowe otrzymał w swym rodzinnym mieście, a następnie w latach 1501-1505 studiował w Lipsku, gdzie otrzymał stopień magistra filozofii. Krótko uczęszczał też na zajęcia uniwersyteckie we Frankfurcie nad Odrą. Po studiach przeniósł się do Elbląga, gdzie szybko zrobił karierę we władzach miejskich. W 1510 r. został wójtem, w 1511 r. – członkiem rady miejskiej, a w 1520 r. burmistrzem. Z czasem stał się jednym z najbardziej wpływowych obywateli w mieście. Początki jego kariery były trudne. W pierwszym roku sprawowania urzędu burmistrzowskiego przeżył napad na Elbląg wojsk krzyżackich (1521 r.) Za okazane w wojnie z zakonem krzyżackim zasługi otrzymał od króla liczne nadania oraz 10 kwietnia 1525 r. został nobilitowany. Również w następnych latach Alexwangen napotkał na poważne trudności. Mimo, iż sprzyjał reformacji, został oskarżony w lutym 1525 r. przez mieszkańców Elbląga o kradzież kosztowności kościelnych. Opozycyjne pospólstwo poparte przez plebs żądało oprócz równych praw dla całego mieszczaństwa i zmian natury ekonomicznej także zwiększenia udziału pospólstwa w zarządzaniu miastem i kontrolę poczynań rady w tym zakresie. Rada próbowała skierować rewoltantów na kwestie religijne, głównie na walkę z zakonnikami dominikańskimi, którzy w obawie przed ruchami reformacyjnymi uciekli z miasta i wywieźli część kosztowności klasztornych. Gdy te zabiegi nie przyniosły rezultatów, rada wysłała burmistrzów Alexwangena i Johanna do Krakowa, by na dworze królewskim szukać pomocy przeciw rewoltantom. Król Zygmunt Stary zajęty konfliktem z Albrechtem Hohenzollernem, nie udzielił poparcia radzie, która w tej sytuacji musiała zgodzić się na szereg reform ustrojowych : usunięcia z urzędu Alexwangena i pięciu rajców oraz wyboru nowej 24- osobowej rady. Król nie uznał tych zmian i zapowiedział swój przyjazd lub wysłanie do Elbląga swych komisarzy w celu uśmierzenia walk między radą a mieszczaństwem i przywrócenia spokoju w mieście. Monarcha wydał również mandat przywracający mu dawne stanowisko, a władze elbląskie wzywał do wykonania tego rozkazu. Przedstawicielstwo pospólstwa nie uznało jednak decyzji króla i powierzyło wybranej przez siebie radzie dalsze sprawowanie władzy w mieście. Na początku listopada 1525 r. przybyli do Elbląga w celu zbadania sytuacji i przywrócenia starych władz dwaj urzędnicy królewscy ; podkomorzy pomorski Achacy Czema i wojewoda malborski Jan Bażyński, którzy przywrócili starą radę, a w tym i Alexangena do władzy. Tymczasem Zygmunt Stary uporawszy się ze sprawą sekularyzacji zakonu krzyżackiego w Prusach, przystąpił do rozprawy z pospólstwem. Dnia 14 kwietnia 1526 r. król wysłał z Malborka list, w którym wzywał ludność Elbląga do spokoju i posłuszeństwa wobec starej rady, zabraniając jednocześnie urządzać w mieście zgromadzenia mieszczan aż do swego przyjazdu bądź królewskich komisarzy. W lipcu 1526 r. zjechała do Elbląga komisja królewska, złożona z senatorów pruskich i wielkopolskich dla rozpatrzenia konfliktu i położenia kresu dalszego szerzenia się reformacji w Elblągu. Alexangen reprezentował przed komisją interesy rady i uzyskał jej przychylność. Po zakończeniu śledztwa komisja 13 sierpnia 1526 r. ogłosiła wyrok zatwierdzający radę, a większość uczestników zaburzeń wtrąciła do więzienia. Punktem kulminacyjnym działalności komisji królewskiej w Elblągu było ogłoszenie tzw. Statutów Sigismundi, które w sposób zasadniczy regulowały sprawy ustrojowe i religijne w mieście. Król zdecydował o silniejszym niż dotąd związaniu rady z sobą, mianowicie przez osobę burgrabiego, który odtąd w hierarchii ważności stał przed radą. Statuty zalegalizowały również istnienie reprezentacji pospólstwa, poszerzonej odtąd z 24 do 32 osób. Następnych latach, mimo iż pozornie w kwestiach religijnych przestrzegał statutów zygmuntowskich otaczał opieką luterańskich kaznodziejów, sprzyjał również religijnym emigrantom z Niderlandów. Alexwangen należał również do czołowych twórców gimnazjum elbląskiego. Wraz z drugim burmistrzem Mikołajem Friedwaldem prowadził długotrwałe pertraktacje z gdańskimi brygidkami o przekazanie elbląskiej radzie miejskiej zabudowań po elbląskich brygidkach. Później kierował pracami remontowo-adaptacyjnymi w budynku poklasztornym, by dostosować go do potrzeb przyszłej szkoły. Współpracował z Wilhelmem Gnapheusem przy opracowywaniu programu funkcjonowania tej uczelni, angażował nauczycieli, uczestniczył także w uroczystym jej otwarciu w dniu 29 września 1535 roku. Później otaczał opieką nowo otwartą szkołę, bronił jej rektorów i nauczycieli przed prześladowaniami biskupów warmińskich, którzy w działalności pedagogów gimnazjum widzieli łamanie statutów zygmuntowskich i jawne propagowanie luteranizmu. Zmarł w Elblągu 23 stycznia 1552 r.

Na ilustracji elbląski ratusz staromiejski, spłonął 1777.