Obchody jubileuszu siedemsetlecia Elbląga

Spośród elbląskich jubileuszy założenia miasta najhuczniej obchodzona była siedemsetletnia rocznica jego założenia, na co w dużej mierze wpłynęły względy propagandowo-ideologiczne. Była to pierwsza „okrągła” rocznica powstania Elbląga po Machtübernahme, dlatego tym silniej starano się podkreślić odwieczne związki miasta z niemieckością (stąd liczne odwoływanie się do symboliki krzyżackiej i hanzeatyckiej). Okolicznością sprzyjającą obchodom „z pompą” było też zauważalne od kilku lat ożywienie gospodarcze i rozkwit elbląskiego przemysłu, które pozostawały nie bez związku z militaryzacją kraju, jak również fakt, iż swoje „okrągłe” jubileusze obchodziły w tym roku ważne dla miasta zakłady i instytucje – stuletnią rocznicę zakłady przemysłowe Schichu’a oraz elbląska Szkoła Realna, od 1931 nosząca imię Heinricha von Plauen’a, natomiast stupięćdziesięcioletnią gazeta „Elbinger Zeitung”. Warto wspomnieć, iż swoje sześćsetlecie obchodził w 1937 r. elbląski nowomiejski kościół pod wezwaniem Trzech Króli. Na uroczysty jubileuszowy tydzień mający miejsce między 21 a 29 sierpnia 1937 zaplanowano szereg atrakcji i wydarzeń kulturalnych. Do jednych ze świetniejszych należało niewątpliwie wystawienie na scenie elbląskiego teatru specjalnie na tę okazję napisanej sztuki Max’a Halbe, zatytułowanej Poprzez stulecia. Z okazji jubileuszu szkoły Heinricha von Plauen’a wystawiono z kolei sztukę Heimat autorstwa Hermanna Sudermann’a – byłego ucznia placówki, który uczęszczał do niej przez dwa lata. Z innych przestawień wymienić warto inscenizację Wesołych przekupek z Windsoru, która miała miejsce na dziedzińcu szpitala św. Ducha. Znakomitościami, które uświetniły swoją obecnością obchody była „matka Prus Wschodnich” – Agnes Miegel oraz Paul Fechter, którzy poprowadzili literackie poranki w teatrze. Zaproszono też miejscowych nazistowskich oficjeli, między innymi Ericha Kocha – gauleitera Prus Wschodnich, który drugiego dnia obchodów wygłosił przemowę. Nie zabrakło też wystąpień członków Hitlerjugend – dali oni koncert oraz zorganizowali poranek w Wyższej Szkole Kształcenia Nauczycieli. Do najbardziej efektownych atrakcji należał niewątpliwie pochód w historycznych kostiumach i z rekwizytami, obrazujący najważniejsze wydarzenia z historii miasta, wśród których znalazły się obok tak istotnych jak powstanie osady Truso, Elbląskiego Gimnazjum, Dworu Artusa również walka ruchu narodowosocjalistycznego oraz powstanie Trzeciej Rzeszy. Podczas uroczystego tygodnia odbywały się takjże liczne koncerty z udziałem miejscowych stowarzyszeń śpiewaczych i orkiestry Teatru Miejskiego, a także zamiejscowych artystów z Królewca, Drezna i Berlina, imprezy i zawody sportowe oraz wykłady. Codziennie można było zwiedzać wystawy: 700 lat Elbląga, Wystawę elbląskich szkół, Z pracy Wyższej Szkoły Kształcenia Nauczycieli, Elbląski Wielki Przemysł, Przegląd osiągnięć elbląskiego rzemiosła i wystawę czasową Muzeum Miejskiego. Zaprezentowano też wizualizację z modelami planowanej rozbudowy i rewitalizacji miasta. Ponadto wieczorami po zmroku rzęsiście iluminowane były ulice, odbywały się też tańce we wszystkich elbląskich lokalach posiadających sale taneczne oraz wycieczki (nad Zalew, do Fromborka, Malborka, Krynicy Morskiej, do pochylni nad Kanałem Elbląskim). Inne „ludyczne” atrakcje to festyny ludowe oraz fajerwerki. Na okoliczność siedemsetlecia Elbląga wydano też wiele publikacji, między innymi Geschichte der Hansestadt Elbing Edwarda Carstenna, liczącą 539 stron i 45 tablic z materiałem ilustracyjnym, którą autor zadedykował członkowi Rady Miejskiej i archiwiście Ferdinandowi Neumannowi oraz dyrektorowi Elbląskiego Gimnazjum Maxowi Toeppenowi. Podczas jubileuszowego tygodnia profesor Carstenn miał też wykład na temat niemieckiej misji Elbląga w Prusach. Inne publikacje, które ukazały się na okoliczność rocznicy to: seria wykładów elbląskiego archiwisty Hermann’a Kownatzkiego na temat przeszłości miasta, pismo jubileuszowe poświęcone szkole Heinricha von Plauena, książka Paula Ringleba o historii elbląskiego szkolnictwa oraz Die älteste deutsche Handschrift des lübischen Rechts – rozprawa Arthura Methnera traktująca o najstarszym sporządzonym po niemiecku rękopisie prawa lubeckiego, znalezionym w Elblągu (była to jednocześnie okolicznościowa publikacja z okazji sześćdziesiątego corocznego zebrania Hanzeatyckiego Stowarzyszenia Historycznego oraz pięćdziesiątego szóstego corocznego zebrania Stowarzyszenia dla Dolnoniemieckiego Badania Języków, które miały miejsce w Elblągu w roku jubileuszu). Poza wyżej wymienionymi rozprawami ukazał się kalendarz jubileuszowy na rok 1937, opracowany przez H. Bauera. Wybita została też pamiątkowa moneta, zaprojektowano jubileuszową plakietkę z kadyńskiej majoliki oraz prospekt reklamowy.

Literatura: 700 Jahre Elbing. Führer durch die Jubiläumswoche vom 21. bis 29. August 1937, Elbing 1937 Schuch H.-J. Elbing. Aus 750 Jahren Geschichte der Ordens-, Hanse- und Industriestadt, Berlin-Bonn 1989 http://www.ostdeutsche-biographie.de/carsed07.htm